 |
| Yedi Şehitler Anıtı |
 |
| İzmir-Çanakkale Yolunda Anıtın Krokisi |
2005 yılında bir akşam üstü oğlum Mert Kansu'nun önerisi üzerine Karaağaç-Gömeç yolu üzerinde bulunan Yedi-Şehitler Anıtını ziyaret etmek istedik. Çanakkale-İzmir karayolundan saparak Karaağaç köyünün güneyinde bulunan bir tepede bulunan anıt'a gittiğimiz zaman anıtın kapısı kilitli idi. Bizi gören civardaki köylülerden birisi hemen gidip kapının anahtarını getirdi. Aşağıda Aziz Nesin'den alıntıladığımız hikayenin benzerini anlatarak bize top mermisininin isabet ettiği evi de göstermek istediler.
Vaktimiz olmadığı için bu evi göremedik ama bu anıtı ziyaret ederek 1919 da vatan savunması için şehit olan erlerimiz için dua ettik. 1936 yılında yılında yapılan bu anlamlı anıtı bu yoldan geçen vatanseverlerinde ziyaret edeceğini ümit ediyorum.
Aşağıdaki satırlarda Aziz Nesin'in çocuk kitapları serisinden çıkan "Borçlu Olduklarımız" isimli kitabından bu anıtın hikayesi ile ilgili bölümü aktarıyorum;
Burhaniye İlçesi ile Ayvalık İlçesi arasındaki yol üzerinde Karaağaç adlı bir köy vardır. Kurtuluş Savaşımızdan önce Karaağaç Köyünde Türkler’le Rumlar bir arada, hiç kavgasız gürültüsüz çalışıp yaşamaktaydılar.
Karaağaç Köyü, denize doğru eğik bir sırt üzerinde kurulmuştur. Köy evlerinin bulunduğu arazi kuzeye doğru yükselir. Köyün üst başındaki ağaçlıklı tepede bir anıt vardırt. Bu anıta yaklaşırsak, anıt taşında şu yazıtı okuruz:
"Yurttaş! Kurtuluş Savaşı başlangıcında Ali Çetinkaya’nın kumanda ettiği Yüzyetmişikinci Alay erlerinden 16-7-1919’da şehit düşen yedi er burada gömülüdür. 23-9-1936" .
Adlarına anıt dikilen bu yedi erin 1919'da nasıl şehit edildiklerini anlatalım;
Ayvalık koyundaki Yunan savaş gemilerinden Yunan askerleri karaya çıkmış ve Yunanlılar Ayvalık’ı işgal etmişlerdi. Bunun üzerine Ayvalık’taki Yüzyetmişikinci Alay Komutanı Yarbay Ali Bey, alayını Araplar köyüne çekti. Yakındaki Karaağaç köyüne de şu haberi ulaştırdı: “Yunan askeri Ayvalık’ı işgal etti. Askerimiz düşmana karşı koymaktadır. Allahını, peygamberini, yurdunu seven yardıma koşsun!” bu haber üzerine, Karaağaç Köyü camisindeki sancak, köyün altındaki yola çıkarıldı. Köyün yaşlısı genci, eli silah tutan her erkeği, bıçağını, nacağını çiftesini, mavzerini, tabancasını, tüfeğini, hiçbir şeyi olmayan olmayan da sopasını kapınca evlerinden dışarı uğrayıp sancağın altında toplandı. Oğlan çocukları da düşmana karşı savaşmak için oraya gelmişlerdi. Ama onyedi yaşından küçük olanları “Hadi köye dönün! Askere giden, savaşa giren babalarınızın yerini alın! Onların işlerini görün! Ananızı, bacınızı gözetin! Tarla işine, mala, hayvana bakın!” diye zorla geri çevirdiler.
Orada toplanan Karaağaç Köylüleri, önce yakındaki Gömeç Köyüne, sonra da Murateli Köyüne gidip Türk Birliğine katıldılar. Yüzyetmişikinci Alay’ın ve gönüllülerden kurulu Milis Alayının ereği, işgalci Yunan askerlerinin ilerlemesini önlemek için onları oyalamak, zaman kazanmaktı. Bu görevi yerine getiren Yüzyetmişikinci Alay bir zaman sonra Karaağaç Köyüne geri çekildi. Karaağaç Köyü’nün güneyinde, köyün Ayvalık’a bakan sırtlarında siperler kazıldı. Yüzyetmişikinci Alay Komutanı Yarbay Ali Bey, Karaağaç Köyündeki evlerden birini Alay Karargâhı yapmıştı. Karaağaç Köyünün karşısında, Körfezde bir Yunan gemisi demirlemişti.
Bu savaş gemisi köyden görünmekteydi. Türk askerlerinin bulunduğu siperlere, körfezdeki savaş gemisinden sık sık top ateşi açılmaktaydı. Yüzyetmişikinci Alay’ın yalnız bir yedibuçukluk topu vardı. Bu küçük top mermilerinin, körfezin uzağında demirli Yunan savaş gemisine etkisi olamıyordu. Düşman, casuslar aracılığıyla Karaağaç Köyündeki Yüzyetmişikinci Alay karargahının yerini kesin olarak saptamıştı. 1919 Yılının 16 Temmuz günüydü. Saat 13’tü. Alay karargahındaki altı er öğle yemeklerini daha yeni yemişlerdi.
Evin sofasında oturmuşlar, sigara içip söyleşiyorlardı. Alay karargahının yerini kesinlikle saptamış olan Yunan gemisinin süvarisi, Türk Alay karargahını topçu ateşiyle yıkmak ve içindekileri de öldürmek için tam bu zamanı beklemekteydi. Yarbay Ali Bey’in de öğle yemeği zamanında karargahta bulunacağını hesaplamışlardı. Oysa o sırada Ali Bey karargahta değildi, cephede siperlerdeydi.
Yunan Savaş gemisinden atılan bir top mermisi, Yüzyetmişikinci Alay Karargahına tam isabet etti. Yapının önü açık tahtaboştu, buradan giren top mermisi, sofada oturmuş söyleşen altı Türk eri de vurularak şehit düşmüştü. Karargahta şehit düşen altı erle, siperde vurulup şehit olan eri, üstlerinden giysilerini çıkarmadan, Karaağaç Köyü sırtlarında bir yere toprağa gömdüler. Burası yedi şehitler mezarı oldu. Alay Karargahı düşman düşman gemisinden atılan top mermisiyle top mermisiyle yıkılınca Ali Bey karargahını yine köyde başka bir eve taşıtmıştı. Ali Bey, gereksiz gelip gidenlerin zamanını almamaları için, bir kağıda kendi eliyle “İşi olmayan giremez!” diye yazıp bu kağıdı yeni karargahındaki odasının kapı yanına, duvara asmıştı. Düşmanı oyalama görevini yerine getiren Yüzyetmişikinci Alay Karaağaç Köyünü boşaltarak Dereköy’e çekildi. Bunun üzerine Yunan kuvvetleri Karaağaç Köyüne girdi, birbuçuk yıl bu köyde kaldılar. Yarbay Ali Bey, Dereköy’de yeni alay karargahını kurmuştu. Karaağaç Köyündeki Türkler de Yunan işgalinden sonra köylerini boşaltıp Dereköy’e göçettilerse de, bir süre sonra yine kendi köylerine döndüler. Yunan işgali altında da eskiden olduğu gibi Rumlar’la birlikte yaşamlarını sürdürdüler.
Karaağaç Köyünü işgal eden Yunan Birliğinin komutanı Serezli Albay Malaki köyde kendisine bir ev bile yaptırmıştı. Çok Sonraları Karaağaç Köyünde Muhtarlık da yapmış olan Mehmet Metin, işgal günlerinde on yaşında bir çocuktu. Mehmet Metin, köyünün Yunan işgalindeki o acı günlerini şöyle anlattı: “Yunan askerleri köyümüze girmeden önce, biz köyümüzde Rumlarla birlikte iyi geçinip yaşamaktaydık. Köyümüzde biri Türk, biri Rum olan iki korucumuz, iki de gece bekçimiz vardı. Yine köyümüzün iki muhtarından biri Türk, bir Rum’du. Köyümüzde Rumlar’la oldum olası iyi geçinirdik. Hatta hiç unutamadığım şöyle bir olay da olmuştu. Köyde Türkler’den erkek olarak biz çocuklarla, bir de çok yaşlılar kalmıştı.
Eli silah tutan her erkek gönüllü savaşa katılmıştı. Biz çocuklar geceleri geç saatlere dek köy kahvesinde oturuyorduk. Bir gece yine kahvedeydik. Rum Muhtar kahveye girip bizi orda görünce şöyle dedi: ”Çocuklar, bana acıyın! Şimdi Yunan askerleri buraya uğrar da geç saatlere dek burada kalıp yasağa uymadınız diye sizleri alıp götürürse, sonra ben ne yaparım! Yarın ana-babanıza ne derim? Hadi dağılın çocuklar, evlerini, evlerinize gidip yatın!” Rum Muhtar bize böyle yalvarırken sesi titriyordu. Elliüç yıl önceki bu olayı duygulanarak anlatan Mehmet Metin bir de şöyle bir olay anlattı: “Ordumuzun büyük taarruzundan sonra Yunan ordusu bozulmuştu, Yunan askerleri kaçıyordu. Kaçarlarken de geçtikleri yollar üstündeki bütün köylerimizi, kasabalarımızı yakıp yıkıyorlar, taş taş üstünde bırakmıyorlardı. Yunan askerleri bizim buradan geçip Ayvalık’a giderlerken, bizim köyün Rum Muhtarıyla yine bizim köyün yaşlılarından Nikola, köye yaklaşmakta olan Yunan birliğine karşı çıktılar. Biz çocuklarda oradaydık. Rum muhtarla yaşlı Nikola, Yunan birliğinin komutanı, -Peki öyleyse… Askerlerimiz susuzdur, onlara su verin! Dedi. Köylüler Yunan askerlerine su verdi. Onlar da Karaağaç Köyünü yakıp yıkmadan geçip gittiler.
Bizden sonraki Gömeç Köyü de yakılıp yıkılmaktan kurtuldu.” Çocukluk anılarını böylece anlatan Mehmet Metin şu sözleri de ekledi: “Devletsiz millet ne demekmiş, nasıl olurmuş, biz o acı günleri gördük, yaşadık. Tanrı milletimize o günleri bir daha göstermesin!” Ulusal Kurtuluş Savaşı kazanılmıştı. Arkasından padişahlık yıkılmış, Cumhuriyet kurulmuştu. Aradan yıllar geçmişti. Bir zamanlar 172’nci alay komutanı olan Yarbay Ali Bey ordudan ayrılmıştı. Çetinkaya Soyadını almıştı. Cumhuriyet hükümetinin Bayındırlık Bakanıydı. Ali Çetinkaya, 1936 yılında Yurt gezisine çıkmıştı. Bir zamanlar Yunan ordusuyla savaştığı Burhaniye – Ayvalık bölgesine de gidecekti. Yarbay Ali Bey’in savaşta karargahını kurmuş olduğu Karaağaç Köylüleri, Bayındırlık Bakanının oralara geleceğini duyunca çok sevinmişlerdi.
Ali Çetinkaya’yı çok görkemli bir törenle karşılamak istiyorlardı. Bu arada, Ali Bey’in karargahında şehit olup da köy sırtlarında bir yere gömülen Yedi Şehitler için bir anıt dikecekler, Ali Bey’in oraya geldiği gün de anıtın açılışını yapacaklardı. Anıtın planını Vehbi Kalfa çizmişti. Ali Bey’in gelişine dek, anıtın yapımı bitirilmeliydi. Karaağaç Köylüleri elbirliğiyle anıtın yapımına giriştiler. Karaağaç Köylülerinin bir niyetleri daha vardı. Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya’ya rica edip, Burhaniye – Ayvalık yolunun, bir zamanlar alay karargahının bulunduğu kendi köylerinden geçmesini isteyeceklerdi. Ali Çetinkaya, Karaağaç köylülerinin bu dileğini elbet yerine getirirdi. Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya 1936 yılının 1 Eylül günü, Ayvalık’a giderken Karaağaç Köyüne uğradı. Kadını, erkeği, çocuğu, ergini, yaşlısı, genci yol boyuna karşılayıcı çıkmışlardı. Ali Çetinkaya’yı görünce hepsi sevinçten, coşkudan ağlamaya başladı. Ali Çetinkaya’yı Yedi Şehitler Anıtı’na götürdüler.
Yedi Şehitler Anıtı
Kurtuluş Savaşı’nda asker ve gönüllü olarak o’nun buyruğunda çalışmış olan Karaağaç Köylüleri Yarbay Ali Bey’in kişiliğini şöyle anlatıyorlar: “Rahmetli, sözü kıt bir adamdı, çok az konuşurdu. Yüzü de hep gölgeliydi, hiç gülmezdi, pek sertti.” Yedi Şehitler Anıtı’nın açılışında kordelayı kesip konuşurken, işte böyle bir kişiliği olan Ali Çetinkaya’nın gözlerinden yaşlar süzülüyordu. Yedi Şehitler Anıtı’nın açılış töreninden sonra hep birlikte, düşmanın top mermisinin isabet ettiği alay karargahına geldiler. Top mermisinin deldiği duvardaki delik olduğu gibi duruyordu; öylece korumuşlardı. (Bugün de o duvardaki mermi deliği eski durumundadır, sokaktan geçerken görünmektedir.)
Duvarda merminin açtığı delik duran eski karargahtan, Ali Bey’in Karaağaç Köyü’nde ikinci kez alay karargahı olarak kullandığı eve gittiler. Bu evde, odalardan birinin kapısı yanındaki duvara bir karton yapıştırılmıştı. Evin sahibi bu kartonu kaldırınca, altından yazılı kağıt çıktı. Kağıtta “İşi olmayan içeri giremez! Yazılıydı. Ali Bey’in onyedi yıl önce bu sözleri yazdığı kağıdı, üstüne karton kapayarak, ev sahibi o zamandan beri korumuştu.
Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya, onyedi yıl önceki yazısını, o günlerin anısını görünce, kendini tutamayıp ağladı. Köylülerin sevgi, saygı gösterileri arasında, Ali Çetinkaya onlardan ayrıldı. Karaağaç Köylüleri, Ali Çetinkaya’yı bikez daha aralarında görmekten, O’nu karşılayıp ağırlamaktan, O’nunla konuşmaktan öyle sevinçli, öyle mutlu ve coşkuluydular ki, O’na yolun köylerinden geçmesi için rica etmeyi bile unutmuşlardı. Karaağaç’ın yaşlıları o gün için şöyle diyorlar:--- O gün öyle bir gündü ki, yolu beli hangimiz düşünüyorduk… Yol, köyden geçmiş n’olacak, geçmemiş n’olacak… Bunları söyleyen yaşlı Karaağaçlı’nın gözleri yine buğulanmıştı.
Kaynak : Borçlu Olduklarımız, Aziz Nesin, Adam Yayınları-1993
2005 yılında Karaağaç köyündeki bu güzel şehitliği ziyaret eden Mert Kansu aziz şehitlerimizin ruhunu şad etmiştir.
